Birleşik Arap Emirlikleri’nde e-ticaret pazarı, 2018 ile 2022 yılları arasında yıllık %23 oranında büyüdü

Rakamlar; Orta Doğu, Körfez ve Afrika bölgelerinin e-ihracat yapmak isteyen Türk firmalara ve mikro ihracatçılara büyük fırsatlar sunduğunu ortaya koyuyor.

Ortadoğu ve BAE ile siyasi ilişkiler: 

Türk Dış Politikasında, Ortadoğu bölgesine yönelik politikalar, tarihsel süreçte istikrarsız bir yapıya sahip olmuş, dönemsel gelişmeler doğrultusunda şekillenmiştir. Özellikle Türkiye’nin ABD ile ilişkileri ve ABD’nin Ortadoğu politikası, Türkiye’nin Ortadoğu politikasının temel dinamiklerini belirlemiştir. 1980’li yıllarda ihracata dayalı ekonomik sisteme geçen Türkiye için petrol zengini Körfez devletleri önemli bir pazar olarak görülmüştür. Ancak bu dönemde Türkiye ile Birleşik Arap Emirlikleri’nin (BAE) bölgesel politikalarında paralellik gözlemlense de karşılıklı ikili ilişkiler ekonomik boyutta kısıtlı kalmış, siyasi ilişkiler geliştirilememiştir. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'nın, 9 yıllık aranın ardından Birleşik Arap Emirlikleri'ne ziyareti ve bu ziyaret kapsamında Türkiye-BAE arasında kritik alanlarda 13 anlaşma imzalanması, ilişkilere pozitif ivme kazandırmıştır.

BAE ve Türkiye arasında serbest ticaret anlaşması var mı ?:

Birleşik Arap Emirlikleri, bu sene Hindistan, İsrail ve Endonezya'nın ardından Türkiye ile de serbest ticaret anlaşması imzalayacaklarını duyurdu (Eylül 2022).

Bir ülke ile yapılan serbest ticaret anlaşmasının anlamı nedir ?:

Ülkeler arasında yapılan serbest ticaret anlaşması bu ülkeler arasında bir ağ oluşturur. Bu ağın genişlemesi sonucunda bu ağa dahil birçok ülke mal tedariki gibi ticari işlemleri “Serbest Ticaret Anlaşması”ortaklarından gerçekleştirir.

Bir serbest ticaret anlaşmasının faydaları nelerdir ?:

• Anlaşmanın yapıldığı ülke ile karşılıklı olarak ticaretin artması
• Ülke içinde yapılan üretimle ilgili olarak üretimi yapan üreticilerin ihtiyacı olan hammadde ve diğer gereksinimlerin daha uygun koşullarda temin edilmesi
• Anlaşma yapılan ülkenin pazarlarına erişim sağlanması
• Anlaşmanın yapıldığı ülkede ihracat yapmak isteyen yabancı sermaye yatırımlarının ülkeye gelmesinin sağlanması
• Anlaşmaya üye ülkeler arasında ticari engellerin azaltılması
• Anlaşma yapılan ülkelerle yapılan ihracatın artması sonucu üretimin genişlemesi, etkin üretim yapılması
• Anlaşmaya üye ülkelerin ekonomik büyümesine olumlu katkıda bulunması
• Dışa açık rekabetçi bir ekonomik alt yapı tesis etmesi
• Ticari hayata ilişkin ortak kurallar tesis ederek ticari akışı kolaylaştırması
• Ülkelerin uluslararası rekabet gücünü artırması
• Anlaşmalar ile yerli üreticilerin yabancı pazarlara kolay ve elverişli bir şekilde girme imkanı elde etmesi
• Yapılan anlaşmalar neticesinde tüketicilerin tarifesiz veya düşük tarifeli olması sebebiyle daha elverişli ithal ürünlere erişebilme imkanı doğması

Orta Doğu yönüne kargo çözümleri ne durumda ?:

Orta Doğu’da e-ticaret pazarında kritik nokta teslimattır. Türkiye’de faliyet gösteren kargo şirketleri; Türk e-ihracat firmalarına ve mikro ihracatçılara profesyonel logistic ve kargo çözümleri sunmaya çalşır. Özellikle orta ve küçük ölçekli işletmeler için e-ihracat ve mikro ihracatta hala birtakım teslimat engellerini, bölgede yerleşik, IOR hizmeti veren şirketler ortadan kaldırabilmektedir. Mikro ihracat ile 300 kilogram ve 15 bin avro limitine kadar Elektronik Ticaret Gümrük Beyannamesi (ETGB) ile yurt dışına bedelli ihracat yapılabilir. Türkiye/BAE kargo şirketleri: PTT Kargo, Aramex, THY Hava Kargo,TNT, UPS, FedEx, DHL …

BAE nüfus dinamikleri nasıldır ?:

Birleşik Arap Emirlikleri'nin nüfusu, 2022 yılı “world population review” verilerine göre 10.073.529 kişidir ve BAE nüfusu bir önceki yıla göre %1.22 oranında büyümüştür. Birleşik Arap Emirlikleri'nde en yüksek nüfusa sahip şehir Dubai'dir. 2021 yılı Dubai nüfus verileri toplam 3.386.900 kişidir (Yabancı Yerleşikler Hariç). BAE nüfusunun yaklaşık %11.5’ini BAE vatandaşları oluştururken kalan %88.5'ini yabancı yerleşik çalışanlar oluşturur. BAE’nin en kalabalık şehri toplam 3.386.900 kişilik nüfusu ile Dubai’dir. Birleşik Arap Emirlikleri’nin en kalabalık şehirleri sırasıyla Dubai, Abu Dabi, Şarika, El Ayn ve Acman’dır. Dubai, 2021 yılında ülke dışından 7 milyon 28 bin ziyaretçi ağırlamıştır.

BAE’de sanayi üretimi var mı ?:

Serbest piyasa ekonomisinin hakim olduğu BAE’nin ekonomik zenginliği büyük ölçüde petrol ve doğal gaz üretimine ve ihracatına dayanır. BAE, dünyada yaşanan küresel ekonomik olaylardan ve petroldeki fiyat dalgalanmalarından olumsuz etkilenmektedir. Bu durumda yönetim büyüme hedefine yönelik olarak stratejik kalkınma planlarını yürürlüğe koymaktadır. Bu planların amacı; ekonomiyi petrol ve doğalgaza bağımlı olmaktan çıkarmak ve gelir kaynaklarında çeşitliliği sağlamaktır. Kalkınmada öncelik verilmesi planlanan sektörler; havacılık ve uzay, bilgi teknolojileri, yenilenebilir enerji, ulaşım, turizm, sağlık ve ihracat odaklı sanayi ile petrokimya olarak belirlenmiştir.

BAE’de iç vergiler ve oranları nedir ?:

Halihazırda, BAE’de gelir vergisi ve kurumlar vergisi bulunmamakla birlikte, yapılan yeni düzenlemeye göre, 1 Haziran 2023 tarihinden itibaren başlayacak ve takip eden yeni mali yıl için geçerli olmak üzere, vergiye tabi geliri 375.000 AED’yi (yaklaşık 100.000 $) aşan ticari işletmeler için %9 oranında kurumlar vergisi uygulanmaya başlanacaktır. Gerçek kişiler tarafından istihdamdan, gayrimenkulden ve diğer yatırımlardan elde edilen kişisel gelir veya BAE'de lisanslı veya başka bir şekilde izin verilen bir ticari faaliyetten kaynaklanmayan kazançlardan elde edilen diğer gelirler için kurumlar vergisi uygulanmayacaktır.

Tütün, tütün ürünleri veya nikotin içeren elektronik sigaralarda %100, şekerli ve gazlı içecekler %50 ve enerji içecekleri %100 oranında tüketim vergisine tabidir.

BAE’de gümrük vergisi var mı ?:

BAE, Körfez İşbirliği Ülkeleri (KİK) içerisinde yer alan 6 ülkeden biridir. Söz konusu ülkelerin kendi aralarında gümrük birliği, 3. ülkelere karşı ise ortak gümrük tarifeleri vardır. BAE’de, 2003 yılından bu yana, KİK’in ortak gümrük rejimi uygulanmaktadır. Bu çerçevede, Birleşik Arap Emirlikleri, bazı seçilmiş ürünler dışında, (bazı gıda ürünleri gümrük vergisinden muaftır) tüm maddelerin ithalatında, KİK’in ortak gümrük rejimi uyarınca genel gümrük vergisi oranı %5 uygulanmaktadır. Gümrük vergisi, ürünün CIF bedeli üzerinden tahsil edilmektedir. Gümrük vergi oranı sadece alkol (%50) ve tütün (%100) için farklılık göstermektedir.

Tüm ürünlerde uygulanan gümrük vergileri “Dünya Ticaret Örgütü” kapsamında bağlanmıştır. BAE’de 1 Ocak 2018 tarihinde KDV uygulaması yürürlüğe girmiştir. %5 oranında kararlaştırılan KDV, iç piyasada üretilen ürünlerin yanında, ithal ürünlere de uygulanmaktadır. Eğitim, sağlık alanlarındaki bir takım hizmetler, ham altın ve kuyumculuk ürünlerinin toptan satışı vb. alanlar KDV uygulamasından muaf tutulmuştur.

BAE’ye Türkiye’den ithal edilebilecek ürün var mıdır?

Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin (TİM) gerçekleştirdiği çalışmaya göre, Birleşik Arap Emirlikleri'nin Türkiye'den mevcut durumda ithal etmediği ancak ithal edebileceği 317 ürün vardır.

Türkiye'nin Birleşik Arap Emirlikleri'ne olan ihracatında sektörel bazda en çok ihracat gerçekleştiren 3 sektör...

1. Mücevher: 1,2 milyar dolar
2. Kimyevi Maddeler: 201 milyon dolar
3. Hazır Giyim: 185 milyon dolar

BAE genel ekonomik görünüm nasıldır ?:

Diğer Ortadoğu ülkeleri gibi ekonomisi büyük oranda petrol ve doğal gaza dayalı olan BAE, bölgenin en zengin ülkelerinden biri konumundadır. Öyle ki 400 milyar dolarlık millî geliri ile Suudi Arabistan ve İran’dan sonra Ortadoğu ve Afrika’da üçüncü, 40.000 dolara yaklaşan kişi başı ortalama yıllık gelirle de ikinci sırada yer almaktadır. Ancak son yıllarda petrol fiyatlarında yaşanan büyük düşüş, ihracat gelirlerini ve dolayısıyla ekonomiyi belirgin biçimde etkilemiştir. Buna karşın ülke sahip olduğu zengin petrol yatakları, uluslararası ticaretteki konumu ve son yıllarda turizm merkezi hâline gelen Dubai ile hâlâ dünya ekonomisinin önemli aktörlerinden biridir.

Petrol ve doğal gaz ihracatından elde edilen yüksek gelir millî gelirin üçte birinden fazlasını oluşturmaktadır. Buna karşın ekonomideki sektörel çeşitliliği arttırmak adına farklı planlamalar da yapılmaktadır. Bu kapsamda turizm başta olmak üzere sağlık, finans ve emlak alanlarında yurt içi ve yurt dışı yatırımlar yapılmaktadır. Ayrıca son yıllarda yurt dışında gayrimenkul, banka, telekomünikasyon, sanayi şirketleri vb. alımlarına yönelik yüksek yatırımlar yapılmaktadır.

Singapur ve Hong Kong modellerinin örnek alındığı bir yapılanma ile Dubai’yi son dönemde uluslararası ticarette önemli bir konuma getiren BAE, dış ticarette re-export sektörünün de önde gelen ülkelerinden biridir. Ülkenin dış ticareti petrol ve doğal gaz ihracatı dışında re-exporta dayanmakta, farklı ülkelerden gelen ürünler BAE üzerinden dünyaya dağıtılmaktadır. Yıllık re-export işlem tutarı 100 milyar doları bulmaktadır. Limanlarında ve serbest ticaret bölgelerinde altyapı ve hizmetler son derece gelişmiş olup, Kuzey Afrika’dan Uzak Doğu’ya kadar çok geniş bir coğrafyaya hitap etmektedir.

Dış ticaret rakamlarına bakıldığında 2019 yılı ihracatının 315 milyar dolar, ithalatının ise 267 milyar dolar olduğu görülmektedir. Bu da 582 milyar doları aşan bir ticaret hacmine işaret etmektedir. Dış ticaretteki en önemli partner ülkeler; Çin, Hindistan, Suudi Arabistan, ABD, Almanya, Japonya, İsviçre ve Irak’tır.

Ülkede istihdamın %80’den fazlası yabancılar tarafından karşılanmaktadır. Bunun büyük bir kısmını emek yoğun işlerde düşük ücretle çalışan Asya kökenliler oluştururken, ticaret hayatı dışındaki yerli halk kamu kuruluşlarında memur olarak istihdam edilmektedir; Lübnanlılar ve çoğu İngiliz olan Avrupalılar ise özel sektörde yönetici ve danışman pozisyonunda görev almaktadır.

Özetle;

• Körfez ülkeleri, kişi başına düşen 33 bin dolarlık gelir ile dünya ortalamasının 3 katı gelire sahip.
• Körfez ülkelerinde internet penetrasyonu yüksektir: BAE’de %92, Suudi Arabistan’da %65. Körfez nüfusunda, online platformlardan alışverişi sağlayan akıllı telefon, tablet, laptop vb. kullanımı ortalama %92 seviyesindedir.
• MENA e-ticaret pazar hacminin 2022’de 50 milyar doları aşması beklenmektedir.
• Suudi Arabistan’da e-ticaret endüstrisinin 2025 yılına kadar 13 milyar doları aşması tahmin edilmektedir.
• MENA’daki online müşterilerin yüzde 91’i online alışverişe devam edeceğini belirtmekte.
• BAE’de online tüketici harcaması, kişi başına yıllık ortalama 1,648 dolar. Bu tutar bölgedeki en yüksek harcama miktarıdır.
• Mısır’daki müşterilerin %68’i ve BAE’dekilerin %67’si çevre dostu malzemeler kullanan ürünleri alma olasılıklarının daha yüksek olduğunu söylüyor…

Tüm bu bilgiler ışığında; “E-Ticaret” ve online modelleri; Körfez ülkeleri aracılığıyla ve bu ülkelerle iş birliği içinde işleyen hem bölgesel hem de küresel ticaret için yukarı yönlü bir yörünge oluşturmaya devam ediyor gözükmekte. Elektronik ticaret, bölgesel olarak yükseliş trendinde. Bu trend, tüm e-ticaret sektör paydaşlarının, operasyonlarını genişletmeleri ve kullanılmayan potansiyeli yakalamaları için yakın gelecekte de bir fırsat olabilir.